Zamek Książ

Zamek Książ jest nie tylko jednym z najpiękniejszych polskich zamków, ale po Malborku i Wawelu też trzecim największym w Polsce. Pierwotnie twierdza obronna, którą wybudował pod koniec XIII wieku książę Bolko I. Surowy z dynastii Piastów, z czasem zmieniła się w siedzibę książęcą. 

Zamek, nazywany „Kluczem do Śląska”, miał ogromne znaczenie strategiczne, ponieważ chronił szlaki handlowe ze Śląska do Czech. Z początku na zamku Książ bardzo często zmieniali się właściciele. Dopiero w 1509 roku zarówno zamek, jak też okoliczne majątki, uzyskał jako zastaw Konrad von Hochberg. W 1605 roku ród Hochbergów stał się właścicielem zamku na całe trzy stulecia. Hochbergowie w tym czasie stali się jednym z najbardziej wpływowych i najbogatszych pruskich rodów. W XIX wieku ród ponadto uzyskał tytuł książęcy i dzięki małżeństwu Jana Henryka VI. z Anną Anhalt – Pless ród Hochbergów stał się właścicielem rozległych majątków Księstwa Pszczyńskiego na Górnym Śląsku. Od tego czasu właściciele zamku tytułują się książęta Hochberg von Pless. 

W swojej przedwojennej historii Książ doczekał się dwóch wielkich przebudów. Pierwsza, tzw. barokowa, przebiegała na początku XVIII wieku za czasów Konrada Ernsta Maximiliana. Wtedy powstała monumentalna wschodnia fasada z głównym wejściem, wspaniała Sala Maksymiliana oraz szereg barokowych salonów, a także budynek wejściowy z bramą, w którym mieściła się biblioteka. W 1734 roku w parku zbudowano Letni Pawilon, który w 1885 roku został przekształcony w kapliczną kryptę rodziny Hochbergów. Wnętrze zdobią freski, na których jest wyobrażony zamek z czterech stron świata. W XVIII i XIX wieku założono tarasy zamkowe. W 1797 roku na wzgórzu po drugiej stronie wąwozu zbudowano romantyczne ruiny, tzw. Stary Książ, w swoim czasie uznawaną atrakcję turystyczną. Na terenie starego zamku znajdował się gościniec, muzeum, a także pokoje gościnne. 

Druga przebudowa zamku przebiegała w latach 1909–1923. Ówczesny właściciel, Jan Henryk XV, pragnął przekształcić zamek we wspaniałą rezydencję szlachecką. W tym czasie zamek został rozbudowany o północne i zachodnie skrzydło, do którego dobudowano dwie wieże. Niekorzystne okoliczności polityczne (I wojna światowa, kryzys gospodarczy) oraz problemy osobiste Hochbergów uniemożliwiły jednak dokończenie przebudowy i przyczyniły się do bankructwa finansowego rodziny. Rodzina Hochbergów musiała opuścić Książ, ich majątek przeszedł pod zarząd przymusowy, a w 1941 roku został skonfiskowany na rzecz III Rzeszy. 

Podczas II wojny światowej półwojskowa organizacja Todt przekształcała zamek w dowództwo wojskowe, w wyniku czego Książ został poważnie uszkodzony. Wyposażenie zamku odwieziono. Więźniowie z obozu koncentracyjnego Gross-Rosen wykuli tutaj ogromne tunele na dwóch poziomach (15 i 50 m) – była to część kompleksu Riese (Olbrzym), który powstawał w Górach Sowich. Cel, do którego tunele miały służyć, do dziś jest nieznany. Przypuszcza się, że miały tu powstać fabryki broni lub laboratoria chemiczne, a sam zamek Książ miał zostać przebudowany na jedną z siedzib Führera. Podziemia naziści częściowo zakryli w ostatnich miesiącach wojny. 8. 5. 1945 zamek zajęła Armia Czerwona. I ona przyczyniła się do jego zniszczenia, m.in. wywiozła część zbiorów zamkowej biblioteki. W latach powojennych zamek nadal niszczał. Dopiero w latach pięćdziesiątych opiekę nad Książem przejął wojewódzki konserwator zabytków, a w latach siedemdziesiątych rozpoczęto pierwsze prace konserwatorskie. Od 1991 roku zamkiem w imieniu gminy Wałbrzych zarządza Spółka Zamek z.o.o. 

Goście zamku Książ 

Cesarz Wilhelm II, car Mikołaj i jego żona Aleksandra, królowie pruscy Fryderyk II i Fryderyk Wilhelm III, król Grecji Konstantyn I z żoną Zofią, holenderska królowa Wilhelmina i księżniczka Juliana, austriaccy arcyksiążęta Karol Franciszek Józef i Albrecht, Winston Churchill, John Quincy Adams – późniejszy prezydent USA – oraz wielu innych. 

Zwiedzanie zamku Książ
Dzieci do 4 lat – wstęp bezpłatny,
Zniżek udzielamy dzieciom, uczniom i studentom do 26 roku życia, emerytom oraz rencistom.
Cena biletu wstępu obejmuje wstęp na tarasy (tarasy są zamknięte jesienią i w zimie),
Informujemy o możliwości ograniczenia zwiedzania lub zmiany tras zwiedzania z powodu konferencji lub innych imprez okolicznościowych w salach zamkowych,
Czas czekania na przewodnika: 30–60 minut. (dotyczy gości indywidualnych),
W ramach zwiedzania z przewodnikiem można wejść na wieżę (konieczne dokupienie biletu),
Informacje i ogłoszenia dla zorganizowanych grup.

W najbliższej okolicy zalecamy odwiedzenie: 

Zamek Stary Książ (dziś ruiny), 

Stadnina państwowa (Państwowe Stado Ogierów), ul. Jeździecka 3, 58-306 Wałbrzych, tel. +48 74 840 58 60, 

Palmiarnia w Lubiechowie, ul. Wrocławska 158, 58-306 Wałbrzych, tel. +48 74 840 08 80, 

Przez park w Książu wije się sieć ścieżek, są tu też ścieżki turystyczne i rowerowe.