Audio nahrávka ke kostelu sv. Jiří a Martina: Kostel sv. Jiří a Martina.mp3
Kościół świętego Jerzego i Marcina w Martínkovicach jest jedną z najbardziej wyrazistych i cennych budowli sakralnych na ziemi broumovskiej. Wznosi się dumnie na wzgórzu nad rzeką Stěnavou, tuż pośród miejscowego cmentarza, skąd dominuje nad całą okolicą, zwłaszcza w widokach z dróg prowadzących z Broumova do Otovic czy Rožmitálu. Jego położenie na wyniesieniu nadaje świątyni wyjątkową atmosferę, która dosłownie wciąga w historyczną i duchową głębię tego miejsca.
Historia i architektura
Ten barokowy kościół jest unikatowy wśród tzw. broumovskiej grupy kościołów. Nie został stworzony przez słynną rodzinę Dientzenhoferów, jak inne, lecz powstał według planów Martina Allia, budowniczego odpowiedzialnego także za przebudowę kościoła klasztornego św. Wojciecha w Broumovie. Budowa trwała w latach 1692–1698 i reprezentuje wczesny barok ze bezpośrednimi wpływami północnych Włoch. Rzut kościoła ma kształt greckiego krzyża, co jest architektonicznie stosunkowo rzadkim rozwiązaniem, a nad częścią centralną wznosi się elegancka kopuła. Co ciekawe, kościół stoi na miejscu starszego, drewnianego kościółka, który istniał już w 1384 roku. W połowie XVII wieku dobudowano do niego murowaną wieżę, która została zachowana również przy budowie nowego, kamiennego obiektu – tworzy dziś historyczny element łączący przeszłość z teraźniejszością.
Wnętrze
Wnętrze kościoła natychmiast przykuwa uwagę freskami autorstwa słynnego malarza barokowego Felixa Antonína Schefflera, namalowanymi w 1748 roku. Jego dzieła tworzą oszałamiające sceny, będące zarówno wyrazem duchowym, jak i artystycznym skarbem. Na sklepieniu prezbiterium ukazano św. Jerzego w błyszczącej zbroi, stojącego nad pokonanym smokiem, a towarzyszy mu Najświętsza Trójca wraz z Matką Boską. Scena otoczona jest aniołami trzymającymi narzędzia męki świętego – miecz, włócznię, koło, kajdany i rózgę, co dodaje scenie głębszej symboliki cierpienia i zwycięstwa dobra nad złem. Kolejny motyw przedstawia św. Marcina, drugiego patrona kościoła, jak wznosi się ku niebiańskim wysokościom w towarzystwie aniołów. Ta dekoracja podkreśla znaczenie obu świętych nie tylko dla miejscowej parafii, ale i całej tradycji sakralnej regionu. Ołtarz główny zdobią monumentalne rzeźby św. Wawrzyńca i św. Szczepana, pochodzące z przełomu XVII i XVIII wieku. Przy ołtarzu znajduje się również gotycka figura Madonny z początku XV wieku, która – dla ochrony – została zdeponowana, podobnie jak inne cenne elementy wyposażenia kościoła. Fakt ten świadczy o wartości i kulturowym znaczeniu sakralnych skarbów tego miejsca.
Muzyka i organy
Organy w tym kościele to prawdziwa rzadkość – są jedynymi zachowanymi organami broumovskiego organmistrza Franza Süssmutha, zbudowanymi w latach 1769–1771. Instrument jednomanuałowy z 744 piszczałkami zachował się niemal w oryginalnym stanie i po kilkudziesięciu latach nieużytkowania został odnowiony i naprawiony w 2010 roku, aby jego melodie znów mogły zabrzmieć podczas nabożeństw czy koncertów. Organy te nie tylko wzbogacają muzyczną stronę kościoła, ale stanowią także znaczący element historii muzycznej regionu broumovskiego.
Otoczenie i teren
Kościół św. Jerzego i Marcina otacza zabytkowy cmentarz, uzupełniony barokową bramą, kaplicą i kostnicą, a wraz z barokową plebanią tworzy harmonijny zespół zabytkowy. Plebania była w przeszłości przekształcona w stylu późnobarokowym i należy do najważniejszych budowli w miejscowości.
Współczesność i znaczenie
Dojście do kościoła nie jest całkiem łatwe – droga wiedzie pod górę i jest dość stroma, choć przy odrobinie odwagi można dojechać nawet autem. Choć świątynia nie jest ogólnie dostępna, jej wyjątkowe położenie, architektura i wartość historyczna czynią z niej niezapomniany symbol Martínkovic i całego Broumovska. Kościół przeszedł niedawno generalny remont, dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury, Kościoła i miejscowej społeczności, co świadczy o wysiłku włożonym w zachowanie tego kulturowego skarbu dla przyszłych pokoleń.
W 1990 roku doszło do kradzieży – złodzieje zabrali kilka cennych dokumentów oraz drewniane figurki z kościelnego szopki, co stanowi smutny rozdział historii tego zabytku. Mimo to kościół pozostaje jednym z najcenniejszych wczesnobarokowych kościołów w Czechach, a jego artystyczne i historyczne skarby przyciągają zarówno specjalistów, jak i miłośników sakralnej architektury z szerokiego otoczenia.